صبح امید

بسم الله الرحمن الرحیم
#شبهات_دینی
آیا طبق نقل قرآن در سوره انبیاء حضرت ابراهیم (ع) دروغ گفته است؟
اشکال می کنند که حضرت ابراهیم(ع) در حال سلامت کامل گفت: «من بیمارم» و همچنین شکستن بتها را به گردن بت بزرگ انداخت. این سخنان دروغ نبود چراکه:
اوّلا: چه بسا بیمارى مختصری در جسم او وجود داشته است. جمعى از مفسّران نیز گفته اند که: ابراهیم (علیه السلام) یک نوع بیمارى - همانند تب نوبه اى - داشت که در فواصل مختلف زمانى به او دست مى داد؛ و منظور از جمله: «إِنِّى سَقیمٌ» این است که وقت بیمارى من نزدیک شده، و من از همراهى شما معذورم. جمله پیش ازآن را که مى گوید:«فَنَظَرَ نَظْرَةً فِى النُّجُومِ»؛ (سپس نگاهى به ستارگان افکند) چون منظورش از نگاه به ستارگان، آگاهى از زمان بروز آن بیمارى بود، و از آنها براى محاسبه وقت استفاده مى کرد. (مکارم شیرازى، پیام قرآن‏، ج7 ،ص 112)
ثانیاً: سُقْم و سَقَمْ گاهی به معناى ناراحتى هاى روحى نیز به کار مى رود. در مورد شکستن بتها هم عبارت ایشان یک جمله شرطیه است یعنی اگر بتها سخن بگویند این کار را کرده اند. و سخن ابراهیم(ع) نوعى کنایه است که به این وسیله خرافى بودن عقائد بت پرستان را به رخ آنها بکشد.
در مورد سؤال اول، چند احتمال وجود دارد . احتمال اول این که ، حضرت ابراهیم (علیه السلام) نگفت بت بزرگ این کار را کرده بلکه گفت: «بَلْ فَعَلَهُ کَبِیرُهُمْ هَذَا فَسْئَلُوهُم اِنْ کَانُوا یَنْطِقُونَ». (انبیاء: 63)
این عبارت ممکن است به صورت یک قضیه شرطیه باشد، یعنى ابراهیم (علیه السلام) به آنها گفت: این کار را بت بزرگ کرده است اگر اینها سخن مى گویند؛ بنابراین از آنها سؤال کنید و معلوم است با این قضیه شرطیه دروغى در کار نبوده است.
این همان چیزى است که از امام صادق (علیه السلام) در حدیثى نقل شده که فرمود: «مَا فَعَلَهُ کَبِیرُهُمُ وَ مَا کَذِبَ اِبْراهیمُ»؛ (بت بزرگ این کار را نکرده بود ابراهیم هم دروغ نگفت) و هنگامى که سؤال کننده پرسید چنین چیزى چگونه بوده است؟ فرمود: «قال اِبْراهیمُ: فَاسْئَلُوهُم، اِنْ کانُوا یَنْطِقُونَ، فَکبِیرُهُمْ فَعَلَ، وَ اِنْ لَمْ یَنْطِقُوا فَلَمْ یَفْعَل کَبِیرُهُمْ شَیئاً، فَمَا نَطَقُوا وَ مَا کَذِبَ اِبْرَاهِیم»ُ؛ (ابراهیم گفت: از آنها سؤال کنید اگر آنها سخن بگویند حتماً بزرگ آنها این کار را کرده، و اگر سخنى نگویند بزرگ آنها کارى نکرده است؛ بنابراین نه آنها سخن گفتند نه ابراهیم دروغ گفت)
( نورالثقلین، جلد 3، صفحه 434)
احتمال دیگر این که اگر ابراهیم (علیه السلام) این کار را به بت بزرگ نسبت داد، نوعى کنایه به شمار مى آید که بهتر از تصریح است. او مى خواست به این وسیله خرافى بودن عقائد بت پرستان را به رخ آنها بکشد، و به آنها بفهماند که این سنگ و چوب بى جان آن قدر بى عرضه است که حتّى نمى تواند یک جمله سخن بگوید و از عبادت کنندگان خود یارى بطلبد تا چه رسد که بخواهد مشکلات آنها را حل نماید.
احتمال سوّمى نیز وجود دارد و آن این که جمله: (بَلْ فَعَلَهُ) مطلق باشد، و اشاره به یک تحلیل منطقى بنابر عقائد بت پرستان داشته باشد، و آن این که به اعتقاد شما حادثه اى که در بتخانه واقع شده نمى تواند بر اثر جنایتى از بیرون باشد؛ چرا که بت ها بر همه چیز و همه کس حاکمیت دارند، وهرچه بوده از دورن خود بتخانه است، و از آن جا که بت بزرگ هم قدرتش بیشتر است، و هم تبر بر برگردن او قرار دارد ـ نوشته اند ابراهیم(علیه السلام) تبر را به گردن بت بزرگ گذاشت ـ و هم تنها بتى است که در آن میان سالم مانده، بنابراین قرائن نشان مى دهد که کار کار او است، و این شبیه تحلیل هائى است که بازپرسان به هنگامى که وارد محیطى مى شوند که جنایتى در آن واقع شده با استفاده از قرائن، انگشت روى کسى مى گذارند که این کار به او مى خورد، منتها این تحلیل مطابق عقاید بت پرستان بود تا آنها را در این عقیده محکوم کند. (سایت آیت الها مکارم شیرازی)