صبح امید

بسم الله الرحمن الرحیم
#شبهات_دینی

آیا درخواست حضرت یوسف علیه السلام از هم زندانی خود توسل محسوب می‌شود؟

در داستان حضرت یوسف علیه السلام آ‌مده که ایشان از هم زندانی خود که آزاد می‌شد، درخواست نمود تا نزد صاحبش (یعنی پادشاه مصر) از وی یاد کند. حال در این جا چند سؤال به وجود می‌آید:

متن آیه‌ای مورد نظر، که درخواست حضرت یوسف (علیه السلام) را بیان می‌کند، این است:
وَ قالَ لِلَّذی ظَنَّ أَنَّهُ ناجٍ مِنْهُمَا اذْکُرْنی‏ عِنْدَ رَبِّکَ فَأَنْساهُ الشَّیْطانُ ذِکْرَ رَبِّهِ فَلَبِثَ فِی السِّجْنِ بِضْعَ سِنینَ (یوسف:42)
و به آن یکى از آن دو نفر، که مى‏دانست رهایى مى‏یابد، [حضرت یوسف] گفت: «مرا نزد صاحبت [سلطان مصر] یادآورى کن!» ولى شیطان یادآورى او را نزد صاحبش از خاطر وى برد و بدنبال آن، (یوسف) چند سال در زندان باقى ماند.

اولاً: این درخواست حضرت یوسف (علیه السلام) توسل عرفی است نه توسل مصطلح در علم کلام، و در عرف مردم این نوع توسل مرسوم بوده و یک امر عادی است؛ زیرا خداوند متعال این عالم تکوین را بر اساس اسباب و مسببات قرار داده و بسیاری از امور طبق این نظام انجام می‌شود.
بر اساس فرمایش علماء، عالم تشریع نیز بر اساس نظام تکوین است؛ از این جهت توسل به وسیله برای رسیدن به مقصود، امر جایز و مشروع خواهد بود.
ثانیاً: پشیمان شدن و گریه حضرت یوسف علیه السلام سند معتبر ندارد؛ از این رو، نمی‌توان نتیجه گرفت که خداوند متعال ایشان را عقاب و تنبیه کرده و در نتیجه ایشان پشیمان شده و گریه کرده اند.
ثالثاً: بر اساس فرمایش مفسران، توسل و درخواست ایشان برای اهداف ذیل صورت گرفته است:
1. استعانت از غیر خدا برای دفع ظلم و ضرر. این مسأله نه تنها جایز و بلکه در برخی موارد واجب است؛ حضرت یوسف (علیه السلام) نیز چون مورد ظلم عزیز مصر و همسرش قرار گرفته بود با این که بی‌گناهی وی را می‌دانستند، برای روشن شدن حقیقت و آگاهی از حالش این درخواست را با ساقی سلطان مصر مطرح کرد.
2. درخواست حضرت با هدف هدایت سلطان مصر صورت گرفت همانگونه که ایشان در زندان افراد زیادی را موحد ساخت و هدایت کردند.

بنابراین، هدف حضرت آزادی وی نبوده بلکه اهداف دیگری را مد نظر داشته اند.
ماندن حضرت یوسف در زندان نیز، تصمیم و اراده کسانی بوده که وی را به زندان افکندند، تا بر جنایات خود سرپوش بگذارند. البته استبعادی ندارد که علاوه بر مطلب قبل، ماندن در زندان برای تکمیل کمالات معنوی ایشان از جانب خداوند صورت گرفته باشد.
بنابراین، نسبت ترک اولی به حضرت یوسف (علیه السلام) و محاسبه باقی ماندن ایشان در زندان به خاطر این ترک اولی، غیر قابل قبول است و صحیح به نظر نمی‌رسد؛ چرا که آن حضرت در همه حالات خدا را فراموش نکرد و درخواست ایشان یک امر عرفی و عقلانی و توسل به اسباب و مسببات است که خداوند در نظام تکوین و تشریع آن را قرار داده است.

(گروه پاسخ به شبهات، مؤسسه تحقیقاتی حضرت ولی عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف)